Günümüzde yeme bozuklukları, hem fiziksel sağlığı hem de zihinsel sağlığı tehdit eden ciddi rahatsızlıklardır. Özellikle gençler ve yetişkinlerde sıkça görülen bu bozukluklar, zamanında fark edilip tedavi edilmediğinde ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu yazıda, yeme bozukluklarının belirtilerini, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini ele alacağız.
Yeme Bozukluğu Nedir?
Yeme bozuklukları; kişinin beslenme alışkanlıklarında, beden algısında ve yemekle olan ilişkilerinde ciddi bozulmalara neden olan psikolojik temelli hastalıklardır. Bu hastalıklar sadece kilo vermek ya da almakla ilgili değildir, aynı zamanda kişinin duygusal sağlığını da etkiler.
En Sık Görülen Yeme Bozuklukları
-
Anoreksiya Nervoza
- Kişinin aşırı kilo kaybı yaşaması için bilinçli olarak yemek yememesi.
- Belirtileri: Çok zayıf olmasına rağmen kilolu hissetme, yemek yemekten korkma, aşırı egzersiz yapma.
-
Bulimiya Nervoza
- Kontrolsüz yeme atakları sonrası, kusma veya laksatif kullanımıyla kalorileri vücuttan atmaya çalışma.
- Belirtileri: Sık sık aşırı yemek yeme, ardından kusma veya bağırsak düzenleyici kullanma.
-
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
- Kontrolsüz bir şekilde büyük miktarda yemek yeme ancak ardından bu davranışı telafi etmeme.
- Belirtileri: Hızlı yemek yeme, tok hissetse bile yemeye devam etme, utanç ve suçluluk duyma.
-
Ortoreksiya
- Sağlıklı beslenme takıntısı. Kişi, besinlerin içeriğine aşırı dikkat ederek kendini kısıtlar.
- Belirtileri: Yiyeceklerin içeriğiyle aşırı meşgul olma, sağlıklı beslenmek adına sosyal hayattan uzaklaşma.
Yeme Bozukluklarının Nedenleri Nelerdir?
Yeme bozukluklarının tek bir nedeni yoktur. Genellikle biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar:
-
Psikolojik Nedenler:
- Düşük öz güven
- Kontrol ihtiyacı
- Depresyon ve anksiyete
-
Sosyal ve Kültürel Etkiler:
- Medya ve sosyal medyada dayatılan “ideal vücut” algısı
- Toplum baskısı ve eleştiriler
-
Biyolojik Faktörler:
- Genetik yatkınlık
- Hormonal dengesizlikler
Yeme Bozukluklarının Belirtileri
Yeme bozukluğunu fark etmek her zaman kolay olmayabilir. İşte dikkat edilmesi gereken bazı belirtiler:
- Ani kilo kaybı veya alımı
- Yemek yemekten aşırı kaçınma veya kontrolsüz yeme atakları
- Yemek sonrasında kusma veya tuvalete sık gitme
- Sürekli kalori hesaplama ve yemeklerden kaçınma
- Vücut ağırlığı ve görünüşle aşırı meşguliyet
Yeme Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
Yeme bozukluklarının tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir:
-
Psikolojik Destek:
- Psikoterapi (Bilişsel Davranışçı Terapi - CBT) yeme bozukluklarının tedavisinde oldukça etkilidir.
- Kişinin beden algısını iyileştirmeye ve duygusal sorunlarını çözmeye odaklanır.
-
Beslenme Danışmanlığı:
- Bir diyetisyen, sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmak için kişiye özel planlar hazırlar.
-
Aile Desteği:
- Ailenin desteği, iyileşme sürecinde büyük önem taşır. Kişiye karşı yargılayıcı değil, destekleyici bir tutum sergilenmelidir.
-
Tıbbi Tedavi:
- Yeme bozuklukları, ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği için doktor kontrolünde tedavi gerekebilir.
Yeme Bozukluklarını Erken Fark Edin
Yeme bozuklukları ciddi fiziksel ve psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu rahatsızlıkların tedavisi mümkündür, ancak erken fark edilmesi çok önemlidir. Eğer sizde ya da bir yakınınızda bu belirtilerden herhangi biri varsa, bir uzmana danışmak için vakit kaybetmeyin.
Uzm. Klinik Psikolog Sabiha Gökçen Saygılı
