Vücudumuz tehlikelere karşı savunma mekanizması olarak nasıl tepki verir? Savaş, kaç veya don tepkileri nedir? Tehlike anında hangi tepkiler verilir?
Karşılaşılan tehlikelere karşı savunma mekanizması oluşturan savaş, kaç veya don tepkisi nedir?
Bir insan stresle karşılaştığında, otomatik sinir sistemimizden olan sempatik sinir sistemini etkinleştirerek savaş, kaç veya don tepkisi gösterir. Bu tepki sırasında vücutta çeşitli fiziksel ve kimyasal değişiklikler meydana gelir, kişi savaşmaya, kaçmaya veya donup kalmaya hazır hale gelir.
Stres terimi genellikle gerginlik, kaygı ve şiddet gibi anlamlar çağrıştırsa da aslında stres, organizmayı etkileyen dış etkenlerdir. Stres, insanlarda psikolojik ve fizyolojik değişikliklere neden olabilir.
Walter Cannon, stres ile nöroendokrin sistem arasında bir ilişki olduğunu keşfetmiş ve savaş kaç tepkisini tanımlayan ilk bilim insanı olmuştur. Cannon'a göre, organizmaların kendi kendini iyileştirme gücü vardır. Bu iyileştirme çabası sırasında vücudun verdiği tepkiye savaş kaç tepkisi veya stres tepkisi denir. Bu tepki, insanlar ve hayvanlar kısa süreli stresle karşılaştıklarında ortaya çıkan otomatik, primitif bir tepkidir.
Savaş veya kaç tepkisi, bir dizi zincirleme reaksiyonun sonucudur. Bu tepkide, algılanan bir tehdide karşı organizma korunmayı amaçlayan bir dizi yanıt gösterir. Organizma, algılanan tehditle başa çıkabilecek duruma gelmek için belirli fizyolojik semptomlar gösterir.
İnsan ırklarının ilkel dönemlerinde, tehlikelerden, avcılardan ve yırtıcı hayvanlardan kaçabilmesi savaş, kaç veya don tepkisinin örneklerindendir. Günümüzde insanlar hızla gelen bir tehlikeden kaçabilir veya bu tehlikelerle başa çıkabilirler. Örneğin, bir tavşanın bir araba farını görmesi ve donup kalması, don tepkisinin mükemmel bir örneğidir.
"Savaş, Kaç veya Don Tepkisi Sırasında Vücutta Neler Olur?"
İnsanın hayatta kalması için kritik öneme sahip olan akut stres tepkisi, aynı zamanda insan türünün uyum yeteneğinde büyük rol oynamıştır. Akut stres tepkisinde vücut, bir dizi fizyolojik değişiklik gösterir. Vücudu savaşmaya veya kaçmaya hazırlayan sinir sistemi, otonom sinir sistemi olarak bilinir.
Otonom sinir sistemi, vücuttaki organ fonksiyonlarını ve istemsiz hareketleri kontrol eder. Savaş, kaç veya don tepkisi, beyindeki korkuyu algılayan amigdalanın uyarısıyla başlar. Bu uyarı, otonom sinir sistemi olan hipotalamusa sinyal gönderir ve savaş, kaç veya don tepkisi başlar.
Otonom sinir sistemi, insanın iradesi dışında çalışan ve tüm organları yöneten bir sistemdir. Bu sistem, sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi olmak üzere iki ana bölüme ayrılır.
Sempatik sinir sistemi, tehlike algılandığında güvenliği sağlamak için harekete geçer ve genellikle stresle ilişkilidir. Bu sistem ayrıca vücuttaki enerji tüketimini artırır.
Algılanan tehdit sonrasında hipotalamusa gönderilen sinyal, adrenalin, noradrenalin ve kortizol gibi hormonların salgılanmasına neden olur. Bu hormonlar sayesinde kaslara daha fazla oksijen gitmesi sağlanır, kalp atışı hızlanır ve göz bebekleri büyür.
Tehlike anında hareket etmek için kaslara daha fazla kan gitmesi gereklidir. Bu nedenle, kan akışı, ihtiyaç duyulan fonksiyonlara yönlendirilirken, diğer fonksiyonlar durur.
"Kaç, Savaş veya Don Tepkisinin Sonuçları"
Stres karşısında sergilenen savaş, kaç veya don tepkisi, insan vücudunda bir dizi fizyolojik değişikliğe neden olur. Bu değişiklikler, tehlike algısı ve stresle başa çıkma yeteneğini artırmaya yöneliktir.
Savaş tepkisi, fizyolojik uyarılma ile karakterize edilmiş aktif bir tepkidir. Bu tepkinin amacı, bir tehdit algılandığında organizmanın kendini savunmasını sağlamaktır. Adrenalin ve kortizol gibi hormonların salgılanması, bu tepkinin belirtilerini tetikler.
Kaç tepkisi, tehlike anında kendini korumak için var olan bir savunma stratejisidir. Bu tepki de stres hormonlarının salgılanması ile ilişkilidir. Kan akışı, kaçmak için gerekli olan fonksiyonlara yönlendirilir.
Don tepkisi, savaş ve kaç tepkilerinden farklı olarak pasif bir savunma stratejisidir. Bu tepki, kişinin stres karşısında geçici bir felç benzeri davranış sergilemesini sağlar. Destek almak isterseniz online terapi süreçleriniz için bizimle iletişime geçebilirsiniz. https://www.saglikla.com.tr/iletisim
Psk. Sabiha Gökçen Saygılı
