Herkes zaman zaman endişe, evham veya takıntılı düşünceler yaşayabilir. Bu tür duygular genellikle günlük yaşamımızı etkilemez ve kolayca başa çıkabiliriz. Ancak takıntılı düşüncelerin günlük yaşantımızı ciddi şekilde etkilediği ve yaşam aktivitelerimizi sınırladığı durumlarda, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) adı verilen bir ruhsal bozukluğun varlığı düşünülmelidir.
OKB, obsesyon denilen takıntılı düşünceler, fikirler ve dürtülerle kompulsiyon adı verilen tekrarlayıcı davranışlar ve zihinsel eylemlerle karakterize edilen bir ruhsal bozukluktur.
Obsesyonlar, kişinin zihnine sürekli giren ve kontrol edemediği, mantıksız olarak değerlendirdiği düşünce, fikir ve dürtülerdir. Bu düşünceler kişinin isteği dışında ortaya çıkar, mantıksız olarak algılanır ve yoğun anksiyete ve rahatsızlık hissine neden olur.
Kompulsiyonlar ise obsesyonların neden olduğu yoğun anksiyete ve rahatsızlığı hafifletmek veya ortadan kaldırmak amacıyla yapılan tekrarlayıcı davranışlar ve zihinsel eylemlerdir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), toplumda sıkça görülen bir rahatsızlıktır ve yapılan araştırmalar, her 100 kişiden 2-3'ünde OKB bulunduğunu göstermektedir. Bu bozukluk genellikle ergenlik döneminde veya 20-30 yaşlarında başlar, ancak herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. OKB, erkeklerde daha erken yaşlarda başlamasına rağmen, kadınlarda daha sık görülür.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?
OKB belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve farklı obsesyon ve kompulsiyon türleri ortaya çıkabilir. Örnek olarak:
- Bulaşma obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu: Kişinin kirlenme veya mikroplara maruz kalma korkusuyla bedenine ve giysilerine dikkat etme ve sık sık temizlik yapma düşünceleri.
- Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu: Kişinin sürekli olarak kapıların kilitli olup olmadığı gibi nesneler hakkında kuşku duyması ve bunları tekrar tekrar kontrol etme ihtiyacı.
- Cinsel içerikli obsesyonlar: Kişinin cinsel içerikli düşüncelere karşı uygun olmadığını düşündüğü takıntılı düşünceler.
- Dini içerikli obsesyonlar: Kişinin dini inançlarına aykırı düşüncelere sahip olması ve bu düşüncelerden kaynaklanan rahatsızlık.
- Simetri ve düzen obsesyonları: Kişinin her şeyin simetrik ve düzenli olması gerektiği takıntısı ve bu düşünceye uygun davranma ihtiyacı.
- Sayma kompulsiyonları: Kişinin herhangi bir aktiviteyi belirli bir sayıya kadar sayma gereksinimi.
- Biriktirme ve saklama kompulsiyonları: Kişinin ileride gerekebileceğini düşündüğü eşyaları saklama takıntısı.
Her takıntılı düşünce veya davranış OKB olmayabilir. OKB teşhisi için, bu düşünce ve davranışların günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyecek kadar şiddetli ve yoğun olması gereklidir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)'nin Nedenleri Nelerdir?
OKB'nin nedeni tam olarak anlaşılamamış olsa da, bazı etkenlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
- Kişilik özellikleri: Titizlik, kuralcılık, ayrıntıcılık ve mükemmeliyetçilik gibi kişilik özellikleri OKB riskini artırabilir.
- Genetik faktörler: OKB'li hastaların aile geçmişlerinde OKB'nin sıkça görülmesi, genetik faktörlerin rol oynayabileceğini düşündürmektedir.
- Beyin kimyası: OKB'de serotonin sistemindeki bozukluklar ve beyindeki belirli bölgelerdeki aşırı aktivite, nedenler arasında incelenmektedir.
- Çevresel faktörler: Çocukluk çağı travmaları ve önemli stres olayları, OKB'nin gelişimine katkıda bulunabilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavi Yöntemleri
OKB tedavi edilmezse genellikle kendiliğinden iyileşmez, bu nedenle tedavi almak son derece önemlidir. Bir kişi, zihinsel sağlık profesyoneline yönlendirilebilir, çünkü bu tür hastalıkların teşhisi ve tedavisi için özel eğitim almış bir uzmana ihtiyaç vardır. OKB tedavisinde en etkili yaklaşım, ilaçları uygun terapilerle birleştirmektir.
- İlaç tedavisi: Özellikle serotonin sistemi üzerinde etkili ilaçlar OKB tedavisinde kullanılır. Bu ilaçların etkilerini görmek için birkaç hafta beklemek gerekebilir.
- Bilişsel-davranışçı terapi: Bu terapi, kişinin kaygı verici düşünceleriyle yüzleşmesine ve bu düşüncelerin yol açtığı kompulsiyonları engellemesine yardımcı olmayı amaçlar.
Kişi kendisinde OKB belirtileri olduğunu düşünüyorsa, bir psikiyatri uzmanına başvurmalı ve profesyonel destek almalıdır.
