Karabasan nedir? Karabasan etkileri nelerdir? Uyku felci dediğimiz şey aslında nedir? Sebebi nelerdir?
Uykuda olmasına rağmen bilincin açık olduğu bir durumu düşünün: Hareket edemiyorsunuz, gözlerinizi açamıyorsunuz, hatta bedeninize baskı uygulanıyormuş gibi hissediyorsunuz. Eğer bu tarif size tanıdık geliyorsa, muhtemelen uyku felci yani karabasan deneyimlemiş olabilirsiniz. Bu yazıda, karabasanın ne olduğunu ve bu durumu nasıl atlatabileceğimizi keşfedeceğiz.
Karabasan (Uyku Felci) Nedir?
Karabasan veya uyku felci, kişinin uykuda bilincinin açık olmasına rağmen geçici bir süre boyunca hareket edememesi ve bu durumla ilişkili korku deneyimidir. Karabasan sırasında duyular ve algılar açık kalırken, kişi kendisini geçici bir felç durumunda bulur. Bu felç durumu genellikle birkaç saniye veya dakika içinde geçer, ancak yaşanan panik yoğun olabilir.
Kas gerginliği kaybı yaşayan insanlar, bu durumu genellikle "karabasan gelmesi" olarak tanımlarlar. Bu durum genellikle zararsız kabul edilse de, yaşayan kişi için oldukça korkutucu bir deneyim olabilir.
Karabasanın Nedenleri
Karabasanın neden olduğu konusu genellikle merak edilen bir konudur. Bu durumu anlamak için uykudayken vücudumuzda ne tür değişiklikler olduğuna bakalım.
Normal bir uykuda, rüya evresinde kaslarımız geçici bir felç durumuna geçer ve bu durum, vücudumuzun rüyadaki hareketleri gerçekleştirmesini engeller. Bu felç durumunun geçerli bir nedeni vardır: Rüyalarımızda yaptığımız hareketleri gerçek hayatta yapmamızı önlemek.
Hayatımızın bir noktasında, rüya görürken yüksek bir yerden atlamış veya düşmüş olabiliriz. Eğer uykunun rüya evresinde vücudumuz geçici olarak felç olmasaydı, uykuda aynı şekilde yataktan atlayabilirdik. Yani, rüya sırasında yaşadığımız kas felci aslında bizi potansiyel yaralanmalardan korumak için vücudumuzun gerçekleştirdiği bir koruyucu işlevdir.
Karabasan Kimlere Gelir?
Karabasan özellikle uyku düzeninde bozulmalar yaşayan kişilere daha fazla görünmektedir. Aşırı stres altında çalışanlar, vardiyalı çalışanlar, uyku düzenini bozan alkol veya benzeri maddeleri kullananlar, aşırı uyuyanlar gibi durumlar uyku felci yaşama riskini artırabilir.
Karabasanın Tetikleyicileri
Uyku düzeninde bozulmalar
Narkolepsi gibi gündüzleri aşırı uyuma eğilimi
Duygudurum bozuklukları gibi uyku bozukluklarını tetikleyen durumlar
Alkol veya sigara kullanımı
Aşırı stres
Vardiyalı çalışma saatleri
Çevresel değişiklikler veya yaşam tarzının aniden değişmesi
Yapay uyku yardımcıları veya doktor tavsiyesi olmadan alınan ilaçlar
Aç kalmak
Uyandıktan sonra tekrar uyumak
Sırt üstü yatmak
Karabasanın Belirtileri
Uyku felci belirtileri oldukça karakteristik olup hemen hemen herkes benzer belirtileri yaşar. Bu belirtileri bilmek, karabasan sırasında yaşanan kaygı ve paniğin azalmasına yardımcı olabilir.
Aşağı doğru itiliyormuş gibi hissetmek
Uykudayken oda içinde bir varlık olduğunu hissetmek
Aşırı korku ve panik hissi
Uyku sırasında veya sonrasında halüsinasyonlar görmek
Nefes darlığı yaşamak
Göğüs kafesinde baskı hissi
Ölecekmiş gibi hissetmek
Aşırı terleme
Karabasanın Tehlikesi
Karabasan yaşandığında, korku ve hatta ölüm korkusu gibi hisler ortaya çıkabilir. Geleneksel inançlar, karabasanı kötü ve şeytani ruhlarla ilişkilendirmiştir. Ancak, genellikle uyku felci ciddi bir sorun olarak kabul edilmez. Ancak, sürekli tekrarlanıyorsa, kişinin sürekli korku ve kaygı yaşamasına neden olabilir ve bu da psikolojik problemlere yol açabilir. Tehlikeli veya ölümcül bir sorun olduğunu söylemek zordur, ancak sürekli karabasan yaşanıyorsa bir uzmana başvurmak önemlidir.
Karabasanla Başa Çıkma Yolları
Uyku felcinden kurtulmak için ilk adım, bu duruma neden olan faktörleri belirlemek ve ortadan kaldırmaktır. Bu bazen farklı bir uyku bozukluğundan, bazen de psikiyatrik bir rahatsızlıktan kaynaklanabilir. Uyku kalitesini düşüren alışkanlıklardan kaçınmak, sadece uyku felci değil, başka sağlık sorunlarına da neden olabilir. Sağlıklı bir zihin ve vücut için düzenli ve dinlendirici bir uyku elde etmek önemlidir.
Uyku felcinden kurtulmak için uygulanan tıbbi tedavilere ek olarak, bu durumun yarattığı olumsuz psikolojik etkilerden korunmak için psikolojik destek almak ve psikolojik iyi oluşu destekleyen aşağıdaki önerileri uygulamak faydalı olabilir.
- Her gece 6-8 saat arasında düzenli bir uyku rutinine sahip olmaya özen göstermek.
- Uyku felcine neden olabilecek diğer psikolojik sorunlar için psikoterapi desteği almak.
- Alkol ve madde kullanımını azaltmak veya tamamen uzak durmak.
- Uyku hijyenini geliştirmek için uygun pratikleri uygulamak.
- Uyku bozukluklarını taramak için bir uzmana, online terapi süreçlerine başvurmak.
- Uyku Felci için Meditasyon - Rahatlama Terapisi
Cambridge Üniversitesi'nden nörologların doğrudan karabasana müdahale olarak geliştirdikleri Meditasyon - Rahatlama Terapisi, uyku felci deneyimini azaltmaya yönelik dört adımdan oluşan bir programı içerir.
- Atağın Yeniden Değerlendirilmesi: Kişi, yaşadığı durumun hayati bir tehlike olmadığını ve panik yapmaktan kaçınması gerektiğini değerlendirir.
- Duygu Regülasyonu: Kişi, yaşadığı durumu aşırı kötüleştirmemenin, kaygı ve korkusunu artırmaktan ziyade bu durumdan kurtulma şansını artıracağının farkına varır.
- Dikkat Meditasyonu: Dikkati çevresel faktörlerden ziyade içsel duygulara odaklamak.
- Kasları Gevşetme: Kişinin kaslarını gevşetmesi ve nefes egzersizleri yapması, karabasandan kurtulmaya yardımcı olabilir.
Sağlıkla yaşamak için bizlere ulaşın. https://www.saglikla.com.tr/iletisim
