Diyabet Nedir? Diyabetli Bireyler Nasıl Beslenmelidir?

Geçtiğimiz günlerde 14 kasım Dünya Diyabet Gününü anımsadık, peki diyabet konusunda ne kadar bilinçliyiz? Yazımızı öncelikle diyabet nedir? Sorusu ile başlamak istiyoruz. Birçoğumuz çevremizde diyabetli yakınlara sahibiz. Kimimizin annesi, kimimizin babası, kimimizin yakın arkadaşı diyabet hastalığına sahip. Peki onların nasıl beslendiğine dair bir fikriniz var mı? Gelin bu yazımızda size diyabet nedir? Diyabetten nasıl beslenilmeli? Sorularının yanıtını verelim.

Diyabet, pankreasın insülin hormonunu yeteri kadar üretememesinden kaynaklı veya insülin üretilse de vücudun yeteri kadar kullanamamasından kaynaklı ortaya çıkar. Bu problemden dolayı kişilerde yüksek kan şekeri görülür. Bunun sebebi insülin eksikliğinden veya insülinin yeterli derecede kullanılamamasından dolayı kana karışan glukozun hücrelere yakıt olarak iletilememesidir. Peki diyabet tanı kriterleri nedir? Açlık kan şekerinizin 120 mg/dL’den büyük olması veya tokluk kan şekerinizin 200 mg/dL den büyük olması diyabet tanı kriterlerinden bazılarıdır. Elbette yalnızca kan şekerinizin yüksek olması diyabet olduğunuz anlamını taşımaz. Kesin tanı için mutlaka doktorunuza danışmanız gerekmektedir. İnternetten belirtileri okuyarak tanı asla konulamaz ve konulmamalıdır. TİP 1 diyabet çocukluk yaştan gelmektedir ve insülin eksikliği-yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Bu kişiler ömür boyu insülin kullanmalıdır. TİP 2 diyabet ise her yaşta herkeste görülebilir. Yaşla birlikte riski artabilir ve bununla birlikte ailesinde diyabet öyküsü olanlarda, obezlerde daha yüksek riskle görülebilir. Peki diyabetli bireyler nasıl beslenmelidir?

Elbette bu süreçte beslenmenin kişiye özel olduğu unutulmamalıdır. Diyabetli bireylerin yaşına, vücut ağırlığına, ihtiyacı olan enerji miktarına, beslenme alışkanlıklarına, kullandığı ilaçlara uygun “kişiye özel” bir beslenme planı oluşturulur. Burada yazanlar yalnızca öneri niteliği taşımaktadır. En doğru bilgiyi diyetisyeninizden alabilirsiniz :)

• Kan şekerinizi hızlı yükseltecek besinlerden uzak durun. Örneğin pirinç pilavı, beyaz ekmek, çok şekerli içecekler, çok şekerli besinler tüketmemelisiniz. Bununla birlikte kilo almanıza neden olan yağlı besinlerden de uzak durmalısınız.
• Günde 1 öğün veya 2 öğün yemek yerine az az ve sık sık beslenmeniz gerekmektedir. Kendinizi aç bırakmayın. Özellikle insülin kullanan bireylerde kan şekeri düşüklüğüne rastalanabilir bu nedenle uzun süre aç kalmak önerilmemektedir.
• Su içmeyi aksatmayın, günde en az 2-2,5 litre su tüketin.
• Ara öğünleri tüketmeye özen gösterin. Ara öğünlerinizde yalnızca meyve veya yalnızca karbonhidrat içerikli beslenmeyin. Meyve+yoğurt, süt+badem uygun ara öğünlerindendir.

Hangi besinleri azaltmalı veya kısıtlamalısınız?

Özellikle beyaz undan yapılan hamur işleri, kekler, kurabiyeler, reçel, bal, pekmez, makarna, patates gibi besinleri azaltmalı, kısıtlamaya çalışmalısınız. Basit karbonhidratlar kan şekerini hızlı yükseltir ve dolayısıyla hızlı yükselen kan şekeri hızlı bir şekilde iner. Bu da kan şekeri dengesizliklerine sebep olur. O nedenle basit karbonhidratları yalnız başına tüketmemelisiniz. Kompleks karbonhidratlar ise kan şekerini daha yavaş ve geç yükseltir. Bu nedenle kompleks karbonhidratların diyet listesinde kısıtlanmasına gerek yoktur.

Basit karbonhidratlar: Şeker, pekmez, reçel, bal, hazır meyve suları, kek, pasta, çikolata vb.

Kompleks karbonhidratlar: sebze, meyve, kurubaklagiller, tahıllar vb.

Dyt. Kübra Yetkin